Tworzenie Standardów opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych

Alicja Czerederecka

Abstrakt


Zasadniczym celem standardów opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych było stworzenie określonego algorytmu pracy ekspertów z zakresu psychologii sądowej, który ma stanowić pomoc w jak najlepszym wywiązywaniu się z powierzonych im zadań. Jednocześnie dokument może służyć ocenie poprawności opinii ich odbiorcom, którymi są zarówno zleceniodawcy (sądy), jak i opiniowani oraz reprezentanci ich interesów w postępowaniu przed sądem (np. adwokaci).

W artykule opisano historię powstawania standardów, osoby zaangażowane w ten proces oraz jego efekty. Przedstawione zostały także założenia teoretyczne oraz sposób rozstrzygnięcia dylematów, które pojawiały się na poszczególnych etapach powstawania tekstu.

Creation of Standards of psychological assessment in custody cases

The main objective of the standards of psychological evaluation in custody cases was to create a specific algorithm for the work of experts in forensic psychology, which is to assist in the best possible performance of their tasks. At the same time, the document may be used to assess the correctness of opinions of their recipients, which are both the clients (courts) and the respondents and representatives of their interests in court proceedings (e.g. lawyers).
The article describes the history of standards development, persons involved in this process and its effects. It also presents theoretical assumptions and the way of resolving dilemmas that appeared at each stage of the text's creation.


Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Literatura i dokumenty cytowane w tekście:

APA (2010): Ethical Principles of Psychologists and Code of Conduct.

APA (2010) Guidelines for Child Custody Evaluations in Family Law Proceedings.

APA (2013) Guidelines for Psychological Evaluations in Child Protection Matters.

APA (2013) Specialty Guidelines for Forensic Psychology.

Czerederecka, A. (2015). Kryteria oceny dowodu z opinii psychologicznych w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. W: M. Filipiak, W. J. Paluchowski, B. Zalewski, M. Tarnowska (red.) Diagnoza psychologiczna: kompetencje i standardy. Wybrane zagadnienia (200−227). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.

Czerederecka, A. (2013a). Kryteria oceny dowodu z opinii biegłego psychologa. Problems of Forensic Sciences, 93, 333−350.

Czerederecka, A. (2013b). Rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne na cenzurowanym. Rodzina i Prawo, 24, 17−27.

Czerederecka A. (red.). (2016). Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. Kraków: Wyd. IES.

Czerederecka, A. (2006). Test Rorschacha w psychologicznej ekspertyzie sądowej. Wykorzystanie systemu Exnera. Kraków: Wydawnictwo IES, s. 267-276.

Domagała, H., Zamiela-Kamińska, M. (2016). Standardy opiniowania w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów. W: A. Czerederecka (red.). Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych (303-331). Kraków: Wyd. IES.

Jaśkiewicz, T., Czerederecka, A. (2005). Rekomendacje dla biegłych psychologów – doraźna propozycja czy rozwiązanie problemu? (W:) Biegły w sądzie. Materiały z konferencji w 40. Rocznicę śmierci prof. J. Sehna (s. 135−142). Kraków: Wydawnictwo IES.

Paluchowski, W. J., Tarnowska M., Filipiak M. (2015). Standardy diagnozy psychologicznej. (W): M. Filipiak, W. J. Paluchowski, B. Zalewski, M. Tarnowska (red.), Diagnoza psychologiczna: kompetencje i standardy (s. 200−227). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.

Literatura i dokumenty wykorzystane do opracowania tekstu (oprócz wyżej wymienionych):

Ackerman, M. J. (2006). Clinicin’s guide to custody evaluation. New York: Wiley & Sons.

Ackerman, M. J. (2005). Podstawy psychologii sądowej, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

AERA, APA, NCME: American Educational Research Association, American Psychological Association, National Council on Measurement in Education (2007). Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

APA (2013) Guidelines for the Practice of Parenting Coordination.

Bowlby, J. (2007). Przywiązanie. Warszawa: PWN.

Brzeziński, J. (2009). Kiedy odwołując się do testów psychologicznych postępujemy nieetycznie? Analiza kontekstu psychometrycznego. Czasopismo Psychologiczne, 15(2), 321−332.

Brzeziński, J. (2009). Kiedy odwołując się do testów psychologicznych postępujemy nieetycznie? Analiza kontekstu psychometrycznego. Czasopismo Psychologiczne, 15, 321−332.

Brzeziński, J. (2004). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.

Brzeziński, J. (2000). Problemy etyczne badań naukowych i diagnostycznych. (W:) J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki, t. I. (s. 523−538). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Brzeziński, J., Toeplitz-Winiewska (red.). (2004). Praktyka psychologiczna w świetle standardów etycznych. Warszawa: Wydawnictwo WSPS „Academica”.

Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2015). Wyzwania dla psychologii klinicznej XXI wieku. Nauka. Kwartalnik PAN, 2, 69−85.

Collier, H. L. (1996). The analysis of family dynamics in child custody cases. W: G. Davies i in. (red.), Psychology, Law and Criminal Justice (s. 231–239). Berlin: Walter de Gruyter.

Czerederecka, A. (2010a). Opiniowanie psychologiczne a postępowanie z rodzinami uwikłanymi w silny konflikt dotyczący uregulowania władzy rodzicielskiej. (W:) B. Gulla, I. Niewiadomska, M. Wysocka-Pleczyk, (red.), Białe plamy w psychologii sądowej (s. 59−69). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Czerederecka, A. (2013c). Rozstrzyganie o kwestiach związanych ze sprawowaniem władzy rodzicielskiej i uregulowaniem kontaktów z dziećmi – refleksje psychologa. Rodzina i Prawo, 26/27, 87−96.

Czerederecka, A. (2010b). Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi. Warszawa: LexisNexis.

Czerederecka, A., Gierowski, J. K., Jaśkiewicz-Obydzińska, T. (2007). Ekspertyza psychologiczna. W: M. Kała, D. Wilk, J. Wójcikiewicz (red). (red.), Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane (s. 387−436).Warszawa: Wolters Kluwer.

Czerederecka, A., Gierowski J. K., Paprzycki L. K. (2014). Ujawnianie wyników surowych z badań psychologicznych. (W:) E. Habzda-Siwek, J. Kabzińska (red.), Psychologia i prawo. Między teorią a praktyką (s. 318−336). Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Dana, R. H., Aguilar-Kitibutr, A., Diaz-Vivar, N. Vetter, H. (2002). A teaching method for multicultural assessment: Psychological report contents and cultural competence. Journal of Personality Assessment, 79(2), 207−215.

Dzierżanowska, J., Studzińska, J. (2015). Kryteria oceny dowodu z opinii biegłego w orzecznictwie Sądów Powszechnych i Sądu Najwyższego. Roczniki Nauk Prawnych, 25(2), 21−47.

Earl, K. (2004). Psychological assessment in the changing climate of family law. W: A. Czerederecka, T. Jaśkiewicz-Obydzińska, R. Roesch, J. Wójcikiewicz (red.), Forensic Psychology and Law. Facing the challenges of a changing world (337−345). Kraków: Wydawnictwo IES.

Fabricius, W., Diaz, P., Braver, S. (2011). Parenting time, parent conflict, parent-child relationships, and children’s physical health. (W:) K. Kuehnle, L. Drozd (red.), Paerenting plan evaluations. Applied research for Family Court (s. 188−213). New York: Oxfford University Press.

Flens, J. (2005). The responsible use of psychological testing in child custody evaluations. Selection of tests. Journal of Child Custody, 2(1/2), 3−29.

Galatzer-Levy, R., Kraus, L, Galatzer-Levy, J. (2009). The scientific basis of child custody decisions. Hoboken: Wiley.

Garber, B. (2009). Attachment methodology in custody evaluation: four hurdles standing between developmental theory and forensic application. Journal of Child Custody, 6, 38−61.

Gierowski, J. K. (2015). Opinowanie sądowo-psychologiczne. (W:) M. Filipiak, W. J. Paluchowski, B. Zalewski., M. Tarnowska (red.), Diagnoza psychologiczna: kompetencje i standardy (s. 167−198). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.

Gould, J., Martindale, D. (2007). The art and science of child custody evaluations. New York: Guilford Press.

Haak, H. (1995). Władza rodzicielska: komentarz. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.

Haney-Caron, E., Heilbrun, K. (2014). Lesbian and Gay Parents and Determination of Child Custody: The Changing Legal Landscape and Implications for Policy and Practice. Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity, 1, 19–29.

Hodges, W. (1991). Intervention for children of divorce. Custody, access, and psychotherapy. New York: John Wiley and Sons.

Hornowska, E., Paluchowski, W. J. (2004). Kulturowa adaptacja testów psychologicznych. (W:)]J. Brzeziński (red.), Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów (s. 151−191). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hynan, D. J. (2013). Assessing parenting in child-custody evaluation: Use of the Parent-Child Relationship Inventory. Open Access Journal of Forensic Psychology, 5, 182−198.

Kalmbach, K., Lyons, P. (2006). Ethical issues in conducting forensic evaluations. Applied Psychology in Criminal Justice, 2, 261−290.

Kardas, P. (2014). Pozaprocesowe czynności obrońcy a tzw. dowody prywatne w świetle nowelizacji procedury karnej. Palestra, 9, 119−136.

Kuehnle, K., Drozd, L. (2012) (red.). Paerenting plan evaluations. Applied research for Family Court. New York: Oxfford University Press.

Matsumoto, D., Juang, L. (2007). Psychologia międzykulturowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Melton, G., Petrila, J., Poythers, N., Slobogin, C. (2007). Psychological valuations for the courts: A handbook for mental health professionals and lawyers. New York: Gilford Press.

Ostaszewski, P. (2013). Opinie sporządzane przez rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne w sprawach opiekuńczych i rozwodowych. E. Holewińska-Łapińska (red.). Prawo w Działaniu, 14. Sprawy cywilne (s. 7−25). Warszawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.

Otto, R., Edens, J., Barcus, E. (2000). The use of psychological testing in child custody evaluations. Family and Conciliation Courts Review, 38, 312−340.

Paluchowski, W. J. (2010). Diagnoza oparta na dowodach empirycznych (EBP) – Czy potrzebny jest polski „Buros”? Roczniki Psychologiczne, 13, s. 7−27.

Paluchowski, W. J. (2015). Kompetencje diagnostyczne psychologów. (W): M. Filipiak, W. J. Paluchowski, B. Zalewski, M. Tarnowska (red.), Diagnoza psychologiczna: kompetencje i standardy (s. 200−227). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.

Plopa, M. (2005). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Kraków: Wydawnictwo Impuls.

Radwański, Z. (1981). Pojęcie i funkcja „dobra dziecka” w polskim prawie rodzinnym i opiekuńczym, Studia Cywilistyczne, 31, 5-21.

Sokołowska, A. (1977). Psychologiczna ekspertyza sądowa w sprawach dzieci i młodzieży. Warszawa: PWN.

Spring, B. (2007). Evidence-based practice in clinical psychology: What it is, why it matters; what you need to know. Journal of Clinical Psychology, 63, 611–632.

Stahl, P. (2014). Conducting Child Custody and Parenting Evaluations. (W:) I. Weiner, R. Otto (red.), The Handbook of Forensic Psychology (s. 137−170). New York: John Willey Eds.

Stemplewska-Żakowicz, K. (2011). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Stemplewska-Żakowicz, K., Paluchowski, W. J. (2013a). The reliability of projective techniques as tools of psychological assessment. Part 1: Why it is unjustified to describe some of them as projective? Problems of Forensic Sciences, 93, 421−437.

Stemplewska-Żakowicz, K., Paluchowski, W. J. (2013b). The reliability of projective techniques as tools of psychological assessment. Part 2: The Tree Test. Problems of Forensic Sciences, 94, 502−516.

Stojanowska, W. (red.). (2011). Nowelizacja prawa rodzinnego na podstawie ustaw z 6 listopada 2008 r. i 10 czerwca 2010 r. Analiza – wykładnia – komentarz. Warszawa: LexisNexis.

Szustrowa, T. (2003). Raport o stanie orzecznictwa psychologicznego w Polsce. Warszawa: PTP.

Szymusik, A. (1996). Opinia kompleksowa – zakres kompetencji poszczególnych specjalistów. (W:) A. Głazek (red.), Dowód z opinii bieglego w projekcie kodeksu postępowania karnego (s. 27−34). Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych.

The European Psychologist in Forensic Work and as Expert Witness. Recommendations for an ethical practice. (1997). (Pobrane z:) http://ethics.efpa.eu/guidelines/

Tomalski, P. (2007). Nietypowe rodziny. O parach lesbijek i gejów oraz ich dzieciach. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Tryjarska, B. (2012). Style przywiązania partnerów a tworzenie bliskich związków w dorosłości. (W:) B. Tryjarska (red.), Bliskość w rodzinie. Więzi w dzieciństwie a zaburzenia w dorosłości (s. 185−217). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Ustawa z dnia 9 lipca 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów.

Weiner, I., Hess (2014). Practicing ethical forensic psychology. (W:) I. Weiner, R. Otto (red.), The handbook of forensic psychology (s. 85−110). Hoboken: John Willey & Sons.

Widła, T. (2007). Metodyka ekspertyzy. (W:) J. Wójcikiewicz (red.), Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane (s. 387−436).Warszawa: Wolters Kluwer.

Wytyczne Międzynarodowej Komisji ds. Testów (International Test Commission – ITC) z 2000 r. dotyczące stosowania testów (2000). Przygotował D. Bartram. Wersja polska w tłumaczeniu T. Szustrowej autoryzowana przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne.

Zalewski, B., Tarnowska, M., Filipiak, M. (2015). Proces profesjonalizacji zawodu psychologa w Polsce. (W): M. Filipiak, W. J. Paluchowski, B. Zalewski, M. Tarnowska (red.) Diagnoza psychologiczna: kompetencje i standardy (s. 200−227). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.


Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2019 Alicja Czerederecka